2023ko liburugintza

Katalogoa deskargatu pdf

Azterketa

Euskal liburugintza 2023

Xabier Eizagirre Gesalaga
Filosofian lizentziaduna eta JAKINeko erredakzio burua

 

Inoiz baino liburu gehiago argitaratu dira 2023an: 2.791. 2022ko goranzko joera berari eutsi dio, beraz, aurtengo euskal liburugintzak, aurreko urtean baino 248 titulu gehiago (%9,8) argitaratuz. Datu esanguratsua da berez, eta are gehiago 2022an ere ekoizpena dezente igo zela aintzat hartzen badugu: 168 (%7,1) titulu gehiago argitaratu ziren 2021ean baino. Alegia, bi urteren buruan, 2021arekin alderatuta, 416 tituluko igoera izan da, %17,5 liburu gehiago argitaratu dira. Bi urteotako igoera horrek inoizko titulu kopururik gorenera eraman du ekoizpena, 2008an erdietsitako gailurretik gora (2.717 titulu izan ziren urte hartan).

2023ko igoera horrek badu, dena den, aurrerago ikusiko dugunez, oso erraz identifika daitekeen azalpen jakin bat: testuliburuak argitaratzera dedikatzen diren bi argitaratzailek ekoitzitako liburu digitalen gorakada nabarmenean du jatorria. Itzuliko gara xehetasunetara.

Ekin diezaiogun, bada, 2023ko euskal liburugintzaren azterketari, Joan Mari Torrealdaik 1976an abian jarritako azterketa lerroari segida emanez.

 

Metodologia eta bibliografia

Liburugintzaren azterketa honi ekiteko, Torrealdaik urte eta hamarkadatan zehar taxutu eta findutako metodologiari jarraituko diogu, bi urrats nagusitan: informazioaren bilketa eta azterketa bera.

Urtetik urtera saiatu gara hobetzen, azterketak fintzen eta informazio iturriak zehazten. Gogoratze aldera, esan dezagun lege gordailua dela urtea markatzen duena, eta urtearen barruan arakatzen duguna ISBN duen titulua dela. Bildu, ISBNdunak baino gehiago biltzen ditugu, eta horietako batzuk aurkitu daitezke gure webgunean jartzen dugun katalogoan.

Bi urrats nagusi ditu gure metodologiak: informazioaren bilketa eta azterketa bera.

Informazioaren bilketa

Urtero egin ohi dugun liburu ekoizpenaren azterketak egitura eta metodologia bera du beti.

Lehenengo eta behin, liburuen katalogoa osatzen dugu.

Eta, horretarako, liburuen bilketari ekiten diogu. Dirudiena baino nekezagoa da liburuen informazioa inguratzea. Guk aurrena informazioaren gune zuzenera jotzen dugu, editorialetara, eta gero sare pelagikoaz baliatzen gara. Ez pentsa euskal argitaletxe guztiek informazioa eskura ematen digutenik. Eta, tamalez, kanpoko argitaletxeekin areagotu egiten da bilketarako zailtasuna.

2023ko gure informazio iturriak hauek izan dira:

• Argitaletxe eta argitaratzaileak zuzenean: %32,8.
• Liburutegiak, Koldo Mitxelena Kulturunea eta Donostiako Udal Liburutegi Nagusia: %14,3.
• ISBN (International Standard Book Number), ELSN (Euskadiko Liburutegien Sistema Nazionala) eta EIPS (Euskadiko Irakurketa Publikoko Sarea) arakatuz lortutakoa: %51,6.
• Bestelako bideak (Internet, Biblioteca Nacional espainiarra…): %1,3.

2022tik puntu batzuk jaitsi ondoren, herenaren inguruan kokatu zaigu argitaletxeetatik zuzenean jasotzen dugun informazioa: aurten %32,8 izan da. Garrantzi handia du guretzat informazio iturri hori ugaria izateak, iturri fidagarri eta seguruena den heinean; beraz, jaitsiera hori, handiegia izan ez arren, ez da pozgarria. Eta liburutegietatik jasotakoa iazko proportzio berean mantendu denez (%14,3), bi iturriotatik jasotakoa erditik behera geratu da aurtengoan. Duela urte gutxi bi bide horietatik %60ra iristen ginela kontuan hartu behar dugu: jakina, kopuru horietara itzultzea litzateke ideala, datuen fidagarritasunean irabaztearren. Izan ere, sare pelagikoekin hemen eta han lortzen dugun informazioaren kalitateak eskasagoa eta ilunagoa izateko arriskua du.

Informazioa ahalik eta zehatzen bildu eta gero, liburu bakoitzaren fitxa bibliografikoa osatzen dugu, dozena bat datu edo ezaugarriren inguruan: titulua, autorea, itzultzailea, elebitasuna, argitalpen maila, moldatzailea, argitaratzailea, koedizioa, herria, neurriak, orrialde kopurua, gaia.

Jasotzen dugun eta bilatzen dugun informazioari esker fitxa bibliografikoak osatu ondoren, urteko katalogo osoa gure webgunean jartzen dugu kontsultagai. Esan bezala, azterketarako erabili ditugun tituluak baino gehiago daude webguneko zerrendan. Izan ere, eduki aldetik interesgarriak izan eta arrazoiren batengatik ISBN gabe argitaratu diren batzuk ere eransten dizkiogu ISBNdunen zerrendari. 2023ko katalogoan 2.982 titulu bildu ditugu guztira: ISBN duten 2.791 tituluak eta ISBN gabeko 191.

Azterketa hiru ataletan

Informazioa bildu ondoren, liburugintzaren azterketa hiru ataletan banatzen dugu:

1. Ekoizleak eta ekoizpena: orrialde kopuruak, ekoizle kopurua, hamar argitaletxe nagusien ekoizpena, argitaratzaileen tipologia eta tipologiaren araberako produkzioa.
2. Eskaintza editoriala: tituluak zenbat diren, horien artean zenbat diren nobedade eta zenbat berrargitalpen, zenbat diren jatorrizko eta zenbat itzulpen. Deskribapen kuantitatibo horri, mende berriarekin, eboluzioaren bi osagai erantsi genizkion: eboluzioaren lerroaren eta eboluzioaren indizearen grafikoak. Lehenak, eboluzioaren lerroak, 2000ko emaitza erreferentziatzat hartu eta harrezkeroko balioak neurtzen ditu urtez urte. Bigarrenak, eboluzioaren indizeak, aurreko urteko erreferentzia laburra hartzen du kontuan, urte batetik besterako aldaketa zein izan den adieraziz.
   Eboluzioaren ikuspegia, egia esan, betidanik hartu da kontuan azterketa hauetan. Analisi guztietan nagusitzen da ikuspegi historikoa. Izan ere, testuinguru kronologikoak ematen dio datu absolutu isolatuari ez bakarrik kokapena, baizik eta baita balioa eta esangura ere.
3. Ekoizpen tematikoa: urteko ekoizpena –2023ko 2.791 tituluak, esate baterako– nola banatzen da gai eremutan? Sei gai eremu nagusi bereizi ohi ditugu: hezkuntza eta irakaskuntza liburua, haur eta gazteentzako liburua, giza eta gizarte zientzietako liburua, helduen literatura, aisia liburua eta zientzia eta teknika alorrekoa. Gai eremu bakoitza zehatz arakatu ohi dugu: datu absolutuak, ehunekoak, eboluzioa, edizio maila, itzulpenen eta berrargitalpenen neurria…

Aurtengo azterketaren atarian

Hona hemen 2023ko liburugintzak eman dituen datu kuantitatibo esanguratsuenak:

• Argitaratzaileei dagokienez, 302 izan dira 2023an. Ekoizleen kopurua ez da urtetik urtera modu esanguratsuan aldatzen: 300 inguru dabil aspaldi, azken hiru urteetan pittin bat gorago. Jakina, ekoizle ugari horien artean denetik dago, aurrerago ikusiko dugunez: argitaletxeak eta argitaratzaileak, txikiak eta handiak, profesionalak eta amateurrak, bertakoak zein kanpokoak, publikoak eta pribatuak, izaera askotarikoak.
• Eskaintza editorialari dagokionez, 2023ko ISBNdun tituluen kopurua 2.791 da, horietatik %65,8 (1.836) bertsio analogikoan (paperean) eta %34,2 (955) digitalean.
  2022an baino 248 titulu gehiago argitaratu da. Baina igoera osoa, eta gehiago, liburu digitalak hartu du (2022an baino 445 titulu gehiago); liburu analogikoa, aldiz, jaitsi egin da (197 gutxiago).
  Nobedadeak %78,3 izan dira, 2.185 titulu, iaz baino 314 gehiago. Berrargitalpenen kopuruak, 606 titulu, 66 unitate galdu ditu, eta ekoizpen osoaren %21,7 dira aurten.
• Gaiei dagokienez, hezkuntza eta irakaskuntza liburuak jarraitzen du lehen tokian alde handiz, 1.286 titulurekin (ekoizpen osoaren %46,1, iaz baino hamaika puntu gehiago).
  Haur eta gazteentzako liburua dator bigarren tokian, 647 titulurekin (%23,2, iaz baino ia bost puntu gutxiago).
  Giza eta gizarte zientzietako liburuak ohiko hirugarren tokia berreskuratu du (364 titulu, %13).
  Helduen literatura laugarren tokira itzuli da (257 titulu, %9,2).
  Bosgarren tokia aisia liburuari dagokio (134 titulu, %4,8), eta seigarrena zientzia eta teknika alorreko liburuari (79 titulu, %2,8).

Ekoizleak eta ekoizpena

Orrialde kopuruak

Orrialdeak / Urtea	2019	2020	2021	2022	2023
Orrialdeak guztira	252.792	244.752	270.303	270.796	257.039
Liburuak guztira	1.869	1.883	2.012	2.002	1.836
Batez beste liburuko	135,3	130,0	134,3	135,3	140,0
Urtetik urtera %Δ	4,3	–3,2	10,4	0,2	–5,1

Liburu analogikoaren unibertsoan gaude, zertan esanik ez da, orrialde kontuekin ari baikara, digitala aparte utzita.

Lehen iruzkina: proportzioan liburu kopurua zertxobait gehiago jaitsi da orrialde kopurua baino, liburuko batez besteko kopuruak ere pittin bat gora egin duen hein berean. Alegia, 2023ko liburuak aurreko urtekoak baino lodixeagoak izan dira, orrialde kopuruaren batezbestekoa 135,3tik 140ra igo baita. Egia esan, batezbestekoa hortxe dabil azken urteetan, 125 eta 140 orrialderen artean.

Bigarren iruzkina: aipagarria da, hezkuntza eta irakaskuntzako liburuen kopurua asko igo bada ere (907tik 1.286ra), multzo horretan orrialde kopurua nabarmen jaitsi dela: 94.440tik 88.947ra. Liburu gehiago, baina orrialde gutxiagorekin: batezbestekoa 69,2 orrialdera amildu da, 2020ko datuetara itzuliz, 2021 eta 2022ko igoera azpimarragarrien ondoren. Hezkuntza eta irakaskuntzako bi liburu mota emankorrenei begira, Lehen Hezkuntzako liburuen orrialde kopurua 41.042ra jaitsi da (2022an baino 7.000 orrialde inguru gutxiago), eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako testuliburuetan, aldiz, 40.315 orrialdera igo da kopuru absolutua (3.000 orrialde inguru gora).

Helduen literaturan, bestalde, azken urteetako goranzko joerak etenaldia izan du, 2022ko 54.925 orrialdeetatik aurtengo 38.938ra amilduz. Orrialde kopurua 2015ekoetara itzuli da. Tituluen beherakadarekin bat dator, egia esan: izan ere, batez besteko orrialde kopuruari eutsi egin dio.

Ekoizle ugari

Ekoizpenari eta ekoizleei buruzko lehen atal honetan, hainbat ezaugarri gurutzatuko ditugu: eragile argitaratzaileen izaera, noski, baina baita horien jarduna eta jatorria ere.

Tituluak	Argitaratzaileak
1	172
2-4	65
5-9	26
10-19	18
20-29	5
30-39	3
40-49	2
50-59	3
70-79	1
90-99	1
100-150	3
150etik gora	3
Guztira	302

302 dira guztira 2023an libururen bat plazaratu duten argitaratzaileak. Egia esan, aurreko urtekoaren kopuru oso antzekoa da: bederatzi argitaratzaile gutxiago besterik ez.

Behin baino gehiagotan azpimarratu izan dugu horiek guztiak ez direla argitaletxeak, edizioaren profesionalak. Ezta pentsatu ere. Noizbehinkari asko eta asko dago, eta halakoak ez direnen artean ere, gehienak ahulegiak dira liburu politika sendo bat markatzeko.

Gainerakoan, 2022ko proportzio eta iruzkin bertsuak egin ditzakegu ekoizle eta ekoizpen banaketari buruz. 302 horietatik erdia baino gehiago dira (%57) titulu bakarra argitaratu dutenak. Hamar titulutik behera publikatu dutenak ere asko dira: 263 (%87,1). Areago: %78,5 dira lau titulu edo gutxiago ekoitzi dituztenak (237). Argi dago horiei guztiei ezin zaiela argitaletxe deitu; noizbehinkako argitaratzaileak dira, gehienez ere.

Urteak daramatzagu esaten urteko 20 tituluko neurriak ezar dezakeela editoreen arteko ekoizpenaren langa garrantzitsua. 2023an, bada, 2022ko proportzioak zifraz zifra errepikatu dira: editoreen %7k bakarrik ekoitzi dute 20 titulutik gora, 21 editorek. Beste guztiek –281, %93– 20 titulu baino gutxiago atera dituzte. Urtero azpimarratu izan dugu gure produkzioaren ahulezia dela ekoizleen atomizazioa. Hori bai, argi gera dadin: arazo nagusia ez da txiki asko egotea, handi gutxi egotea baizik.

Ekoizleen panorama hori ezagututa, tipologiaren araberako bereizketa ere aztertu ohi dugu. Ez baita gauza bera, ez produkzio mailan, ez liburuek jorratzen dituzten gaiei dagokienez, argitaletxe komertzial petoa izatea edo unibertsitate, udal edo kirol elkarte izatea, adibidez.

Argitaletxe nagusien ekoizpena: 1.699 titulu

Hamar argitaletxe, handienak eta komertzialak, daude zerrenda honetan. Bada hemen agertzen direnak adina ekoitzi duenik –Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua bederatzigarren legoke handienen zerrenda honetan, Susaetarekin berdinduta, 55 titulurekin–, baina komertzial eta pribatuak bakarrik hartu ditugu aintzat.

Argitaletxea	Nobedadeak	Berrargitalpenak	Titulu kopurua	%
Santillana-Zubia	464	0	464	16,6
Elkar	94	204	298	10,7
Edelvives-Ibaizabal	260	8	268	9,6
Edebé-Giltza	79	67	146	5,2
Ikaselkar	11	117	128	4,6
Anaya-Haritza	66	57	123	4,4
SM-Ikasmina	90	2	92	3,3
Erein	43	31	74	2,7
Susaeta	47	8	55	2,0
Ttarttalo	39	12	51	1,8
Guztira	1.193	506	1.699	60,9

Hamar handienen multzoak indarra berreskuratu du azken bi urteetan. Iaz asko igo zen 2021etik, eta aurten gorakada errepikatu du, bai kopuru absolutuan (1.699 titulu), bai ekoizpen osoarekiko ehunekoan (%60,9: 2022an baino sei puntu gehiago, eta 2021ean baino ia hamalau puntu gehiago).

2022tik 2023rako alde hori, dena den, erraz identifikatzeko modukoa da: izan ere, Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabal argitaletxeek bien artean bakarrik eragin dute gorakada hori, bion artean 444 titulu gehiago argitaratuz (291 eta 153 gehiago, hurrenez hurren). Beste argitaletxeak, gorabeherak gorabehera, iazko kopuruen logikaren barruan mantendu dira. Ikusiko beharko da, beraz, hurrengo urtean zer gertatzen den.

Hamar goren horien artean, sei argitaletxek gainditu dute 100 tituluren muga.

Azterketa hauetan beti erreparatzen diogu argitaletxeen jatorri geografikoari. Urterik urte, guretzat funtsezkoa den honako bereizketa egin izan dugu bertakoen eta kanpokoen artean: hau da, erabakigunea Euskal Herrian duten argitaletxeak hartzen ditugu bertakotzat, eta Euskal Herritik kanpora dutenak kanpokotzat, nahiz eta hemen filialak izan.

Bertakoen eta kanpokoen arteko alderik handienetakoa, aurten ere, berrargitalpen politikan dago. Hamar horien unibertsoaren barruan, bertako argitaletxeetan berrargitalpenaren indarra %71,9koa da, eta %28,1ekoa bakarrik kanpokoetan.

Argitaratzaileen tipologia

Argitaratzaile mota	Ekoizleak	Ekoizpena	%
Bertako argitaldari pribatu komertziala	77	959	34,3
Kanpoko argitaldaria	70	1.364	48,9
Elkartea, taldea, fundazioa, erlijio-etxea…	75	127	4,6
Argitaldari publikoa	38	145	5,2
Irakaskuntza + unibertsitatea	12	118	4,2
Besterik	30	78	2,8
Guztira	302	2.791	100,0

Argitaratzaileen tipologia askotarikoa da: kanpokoak zein bertakoak; argitaratzaile komertzialak eta ez-komertzialak; pribatuak zein publikoak; handiak eta txikiak; irakaskuntzakoak; talde, elkarte edo fundazio izaera dutenak… Ekoizleen unibertso hori bost multzoko sailkapenean ordenatu ohi dugu.

Bertako argitaletxe pribatu komertziala

Lau ezaugarri dituzte lehen multzo honetako argitaletxeek: Euskal Herrian dute erabakigunea, izaera profesionala dute, pribatuak dira eta enpresa dira tamainaz edo bokazioz. Horien guztien berezko xedea da argitalgintza.

Ekoizleen %24,9 dira, eta ekoizpen osoaren %34,3 biltzen dute, iaztik bost puntu galduta. Urtero bezala, eta logikoa denez, ekoizle/ekoizpen ratiorik hoberena dute.

Ondokoak izan dira gehien ekoitzi dutenak: Elkar (298), Ikaselkar (128) eta Erein (74).

Kanpoko argitaletxeak

Ekoizle/ekoizpen ratioan paretsu dago kanpokoen multzoa. Ekoizleen %23,9 dira kanpokoak eta produkzioaren %48,9 dago horien esku: aurten 7,5 puntutan igo dute, inoizko proportziorik altuena erdietsiz. Aipatu dugu lehentxeago igoera hori bi argitaletxek eragin dutela oso-osorik.

Betiko bi ezaugarriak errepikatzen dituzte ekoizle hauek: batetik, nobedadeak lantzen dituzte batez ere, eta ia ez dute berrargitalpenik ekoizten; bestetik, tematikoki oso desorekatuta daude: ekoizpen ia osoa haur eta gazteentzako liburuetara bideratzen dute, dela hezkuntzara, dela literaturara.

Aurtengo emankorrenak Santillana-Zubia (464), Edelvives-Ibaizabal (268), Edebé-Giltza (146) eta Anaya-Haritza (123) izan dira.

Elkarte, fundazio eta parekoak

Multzo handia da honako hau, bertan sartzen baitira elkarteak, fundazioak, taldeak…

2022ko 162 tituluetatik 127ra jaitsi da (%6,4tik %4,6ra), 2020ko kopuruetara, alegia. Ekoizle guztien %24,6 izan direla aintzat hartuta (75 guztira), hauxe da, zalantzarik gabe, jarduera atomizatuaren eredu nagusia: ekoizle guztien laurdenek liburuen hogeirena bakarrik ekoitzi dute.

Argitaratzaile publikoa

Erakunde publiko handi zein txikiek osatzen dute multzo hau, Eusko Jaurlaritzatik hasi eta udaletaraino.

Iaz baino 13 titulu gehiago atera dituzte. 2023an, ekoizleen %12,5 izan dira publikoak, eta ekoizpenaren %5,2 hartu dute.

Irakaskuntzakoak

Aurreko urteetako antzeko zifratan ibili da multzo hau: hamabi ekoizlek (%3,9) 118 liburu atera dituzte (ekoizpen osoaren %4,2, 2022an bezalaxe).

Ekoizle unibertsitarioa

Ekoizpen unibertsitarioaren sail honetan, guztira 102 titulu argitaratu dituzte hainbat ekoizlek (ekoizpen osoaren %3,6). Baina, urtero bezala, bi unibertsitate gailentzen dira: lehenik, Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzuak guztira 55 titulu ekoitzi ditu, 48 bakarrik (%47,1) eta 7 koedizioan; eta, bigarrenik, Udako Euskal Unibertsitateak guztira 39 titulu plazaratu ditu, 33 bakarrik (%32,4) eta 6 koedizioan (hain zuzen, sei horiek EHUko Argitalpen Zerbitzuarekin batera atera ditu). Horrenbestez, bien artean guztira 88 titulu argitaratu dituzte (%86,3). Gainerako unibertsitateen euskarazko ekoizpena eskasa da: denen artean hamalau titulu bakarrik sortu dituzte (%13,7).

Hona hemen 102 titulu horiek gaika sailkatuta:

Giza/Gizarte	49,0
Zientzia/Teknika	31,4
Hezkuntza/Irakaskuntza	12,7
Helduen literatura	4,9
Erlijioa. Teologia	1,0
Orotarikoak	1,0

Gaien hurrenkera 2022koarekin alderatuz, azpimarra dezagun, batetik, giza eta gizarte zientzietako liburuaren nagusitasuna handitu egin dela (2022ko %37,1etik %49ra igota), eta zientzia eta teknikako liburuak, iazko beherakadaren ondoren, gorantz egin duela berriro dela (%22,5etik %31,4ra), duela bi urteko neurrira itzuliz.

Bertakoak eta kanpokoak testuliburuen merkatuan

Testuliburuen merkatua aztertzeko ere, hamar ekoizle handienen unibertsoan jarraitzen dugu.

Bertako eta kanpoko editorialen bereizketa geografikoa da azalez, baina ekosistema industrial eta kulturalean berebiziko garrantzia du sakonean. Kontua da ekoizpenaren erabakigunea nork duen, bereziki hezkuntza curriculumari lotutako arloan. Izan ere, hezkuntza edo irakaskuntzako liburu produkzio handiena ez dago euskal editorialen esku, baizik eta estatu mailako argitaletxeetan, azken finean beraien erabakigunea Euskal Herritik kanpo duten horietan. Gertakari horrek badu garrantzirik euskal hezkuntza sistema propio eta beregaina desiratzen duen edonorentzat.

Azken urteotan kanpokoen proportzioa haziz eta haziz joan baldin bada, aurtengoan muturreraino areagotu da joera hori. Hamar argitaletxe komertzial nagusiak aztertzean ikusi dugu aldaketa non gertatu den: Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabal argitaletxeen ekoizpen igoerak (444 titulu gehiago argitaratuz, eta ia-ia guztiak testuliburuak) esplikatzen du desorekaren emendatze hori. Izan ere, kanpokoak 2022ko 1.046 testuliburuetatik 2023ko 1.364etara pasatu dira, 318 gehiago guztira, atal horretako ekoizpen osoaren %83ra iritsiz.

Kopuruak, lehen begiratuan, harrigarriak dira. Ez da erraza jardun horren nondik norakoak identifikatzea. Ezta ere urte bateko fenomenoa izan den, edo hurrengo urteetan ere joera horri jarraituko zaion. Jakina, testuliburuen atal honi zein liburugintzaren ekoizpen orokorrari buruz egin dezakegun edozein analisi baldintzatzen du.

Hona azken urteotako emaitzak hamar argitaletxe nagusien artean:

	Ekoizle nagusien pisua irakaskuntzan
Urtea	Bertakoak	Kanpokoak	Gainerakoak
2019	22,9	72,1	4,9
2020	21,0	75,7	3,3
2021	33,0	62,9	4,1
2022	24,8	70,9	4,3
2023	14,0	83,0	3,0

Garrantziaren handia kontuan hartuta, hiru taula baliatuz azalduko dugu jarraian bi ekoizle mota horiek, alegia, kanpoko argitaletxeek edo bertako argitaletxeek, argitalgintzan duten portaera. Bereziki curriculuma arakaturik ere, adierazgarria eta esanguratsua da gainerako gai eremuetan duten ekarpena ere aztertzea. Horrenbestez, taula bakoitzean gai eremu guztiak daude zerrendatuta.

Taula horietako bakoitzak bost zutabe dauzka: lehenean gaia agertzen da, eta hurrengo hiruretan ekoizleak: bertako, kanpoko eta gainerakoak. Bertako eta kanpoko diogunean, argitaletxe profesional-komertzial-pribatuez ari gara soilik, gainerakoak, aurreko atalean aipatu ditugun bestelako ekoizleak (publikoak, elkarteak, irakaskuntza alorrekoak…) aintzat hartu gabe.

Lehen taulan, zifra absolutuak agertzen dira, eta horiei esker ikus daiteke zein den edizio mota bakoitzaren pisu kuantitatiboa.

	Balio absolutuak
Gaia/Ekoizlea	Bertakoak	Kanpokoak	Gainerakoak	Guztira
Ekoizpen osoa	959	1.364	468	2.791
HI	180	1.068	38	1.286
HG	402	214	31	647
GG	76	22	266	364
HL	211	14	32	257
AL	69	26	39	134
ZT	13	17	49	79
Besterik	8	3	13	24

Ekoizpen osoaren baitan, oro har, Euskal Herrian argitaratzen diren liburuak dira nagusi, bai bertako editore komertzialek argitara ematen dutena (959 titulu) eta bai elkarte, talde, fundazio, argitaldari publiko eta enparauek argitaratzen dutena (468 titulu); 1.427 titulu dira guztira (ekoizpen osoaren %51,1). Kanpokoekiko aldea, dena den, asko murriztu da, ia berdinketaraino.

Gai eremuak banan-banan begiratuz gero ere, liburu sail mamitsuenetan bertako argitaletxeen zifrak altuagoak dira kanpokoenak baino, salbuespen nabarmen batekin: hezkuntza eta irakaskuntza liburuan oso goitik daude kanpokoak, 1.068 vs 180. Proportzioa, aurreko urteetakoarekin konparatuta, lehertu egin da erabat aurten, lehen aipatu dugunagatik.

Bigarren taulak alderaketaren ikuspegia proposatzen du. Ezker-eskuin, etzanean irakurri beharrekoa da, gai eremu bakoitzean kanpokoen eta barnekoen indarra zein den neurtu ahal izateko.

	% horizontalak
Gaia/Ekoizlea	Bertakoak	Kanpokoak	Gainerakoak	Guztira
Ekoizpen osoa	34,3	48,9	16,8	2.791
HI	14,0	83,0	3,0	1.286
HG	62,0	33,2	4,8	647
GG	20,9	6,0	73,1	364
HL	82,1	5,4	12,5	257
AL	51,5	19,4	29,1	134
ZT	16,5	21,5	62,0	79
Besterik	33,3	12,5	54,2	24

Ekoizpen osoa aintzat hartuz, bertako zein kanpoko argitaletxeen indarrak ere gehiago desorekatu dira aurten (%34,3 vs %48,9). Hezkuntza eta irakaskuntza liburuaren lerro horizontalean, aldiz, inoiz baino nagusiago dira kanpokoak, produkzio osoaren %83ra iritsita. Ez ditugu halako neurri eta desorekak inoiz ezagutu.

Bigarren taula horretan, argi ikusten da aurten ere kanpoko argitaletxeek ekoizpen sinbolikoa dutela bestelako gaietan: ia ez dute parte hartzen, adibidez, helduen literaturaren zein giza eta gizarte zientzietako liburuen alorretan (ekoizpen osoaren %5,4 eta %6, hurrenez hurren). Hau da, kanpoko editorialek haur eta gazteen merkatuari soilik begiratzen diote, ez beste ezeri: eskola liburuei eta publiko horrentzako literaturari.

Hirugarren taula, azkenik, zutikakoa edo bertikala da, eta zutabe bakoitza goitik behera irakurri beharrekoa da. Editorial mota bakoitzaren baitan ekoizpena zein gai esparrutan mamitzen den adierazteko balio du, edizio mota bakoitzaren indargune eta ahulguneak non dauden erakutsiz.

	% bertikalak
Gaia/Ekoizlea	Bertakoak	Kanpokoak
Ekoizpen osoa	100,0	100,0
HI	18,8	78,2
HG	41,9	15,8
GG	7,9	1,6
HL	22,0	1,0
AL	7,2	1,9
ZT	1,4	1,3
Besterik	0,8	0,2

Irakurketa bertikalari lotutako taula egiazki esanguratsua da editorialen filosofia hautemateko: argitaldari espainiarren ekoizpena hezkuntza eta irakaskuntza liburuetan eta haur eta gazteentzakoenetan zentratzen da kuantitatiboki, urtetik urtera proportzio handiagoan, gainera (2022an %90,6 izan zena areagotu egin da 2023an, %94ra iritsi arte); eta, bereziki, hezkuntzako liburuei heltzen die ekoizpen horrek (%78,2, argitaratzen dituzten guztien hiru laurdenetik gora). Gainerako liburu motatan –helduentzako liburuetan, alegia–, huskeria ekoizten dute, %6 ezin eskasagoa.

Betiko auziaren mamia, horrenbestez, bere bertsiorik muturrekoenean ageri zaigu 2023ko ekoizpenari begira. Izan ere, kanpoko argitaletxeek haur eta gazteak dituzte xede nagusi eta ia-ia bakar, eta bereziki hezkuntzaren mundua, testuliburuen esparrua. Ikus dezakegunez, euskarazko hezkuntza proiektu gehienak Euskal Herritik kanpo diseinatzen dira, bestelako curriculum proiektuen eta helburuen arabera landuak.

Torrealdaik zioen bezala, barrutik husten ari gara.

Argitalpen digitala

• • 2018: 309 titulu
  • 2019: 492
  • 2020: 729
  • 2021: 363
  • 2022: 541
  • 2023: 955

Argitalpen digitala ekoizpen osoaren %34,2ra igo da 2023an, 2022ko neurria ia bikoiztuz: 2022an baino 414 titulu digital gehiago argitaratu dira! Igoera horren azalpena, dena den, erraz identifikatu dugu dagoeneko, Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabal argitaletxeen ezohiko ekoizpenean kokatzen baita guztiz: bien artean 588 liburu digital argitaratu dituzte (425 eta 163, hurrenez hurren), 2022an argitaratu zituztenak baino 437 gehiago (292 eta 145 gehiago, hurrenez hurren). Denak testuliburuak, bide batez esanda.

Ekoizpen osoan analogikoa erabat nagusi da urtero, eta aurten ere hala izan da; baina, jakina, iazkoarekin alderatuta, analogikoaren eta digitalaren arteko proportzioa asko orekatu da: 65,8 vs 34,2. Aldaketa bi argitaletxe horien jokabidean oinarritzen denez, ez da erraza ondorio garbirik ateratzea. Hurrengo urtekoari itxaron beharko diogu zentzuzko zerbait esaten saiatzeko.

Gaia	Analogikoa (%)	Digitala (%)	Guztira
Hezkuntza/Irakaskuntza	42,3	57,7	1.286
Haur/Gazte	92,0	8,0	647
Giza/Gizarte	83,8	16,2	364
Helduen literatura	81,7	18,3	257
Aisia	88,1	11,9	134
Zientzia/Teknika	54,4	45,6	79

Liburu digitalaren batezbestekoa (%18,7) bi liburu mota hauek gainditu dute: hezkuntza eta irakaskuntzako liburuek (%30,6) eta zientzia eta teknikakoek (%49,4). Gainerakoak batezbestekoaren inguruan geratu dira (giza eta gizarte zientzietako liburuak, %13,8; helduen literaturak, %14,6; aisia liburuak, %18,2), eta haur eta gazteentzako liburuak oso azpitik bereziki (%4,6). Aurreko urteetako proportzio bertsuak dira, esan dezagun bidenabar.

Hurrengo taulak liburu analogikoa eta digitala beren baitan nola banatzen diren erakusten du.

Gaia	Analogikoa (%)	Digitala (%)
Hezkuntza/Irakaskuntza	30,2	58,1
Haur/Gazte	33,3	7,0
Giza/Gizarte	13,3	9,3
Helduen literatura	14,5	10,8
Aisia	5,9	5,7
Zientzia/Teknika	2,0	8,5

Liburu digitalaren batezbestekoa (%34,2) bi liburu mota hauek gainditu dute: hezkuntza eta irakaskuntzako liburuek (%57,7) eta zientzia eta teknikakoek (%45,6). Gainerakoak batezbestekotik dezente behera geratu dira (giza eta gizarte zientzietako liburuak, %16,2; helduen literatura, %18,3; aisia liburuak, %11,9). Aipagarria da hezkuntza eta irakaskuntzako liburuetan gorakada izugarria izan dela: 2022ko %30,6tik 2023ko %57,7ra. Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabalen gorakada dago horren atzean, berriro ere.

Hurrengo taulak liburu analogikoa eta digitala beren baitan nola banatzen diren erakusten du.

Gaia	Analogikoa (%)	Digitala (%)
Hezkuntza/Irakaskuntza	29,6	77,7
Haur/Gazte	32,4	5,4
Giza/Gizarte	16,6	6,2
Helduen literatura	11,4	4,9
Aisia	6,4	1,7
Zientzia/Teknika	2,3	3,8

Liburu analogikoak, jakina, ekoizpenaren zatirik handiena hartzen duenez, hobeto islatzen du liburugintza osoaren egitura eta multzokako banaketa: lehenik, bi gai eremu daude %30en inguruan (hezkuntza eta irakaskuntza, %29,6; haur eta gazteentzako liburua, %32,4); bigarrenik, beste bi eremu %15en inguruan dabiltza (giza eta gizarte zientziak, %16,6; helduen literatura, %11,4); eta, azkenik, beste bi multzo txikiek ehuneko xumeagoa biltzen dute. Liburugintza osoan gertatzen diren antzeko proportzioak erakusten ditu liburu analogikoak, beraz.

Liburugintza digitalak, aldiz, egitura gorabeheratsuagoa du: hezkuntza eta irakaskuntza liburuak %77,7 hartzen du (inoiz baino gehiago, behin eta berriro esaten ari garenarengatik), eta oso atzetik datoz beste bost liburu multzoak, %10etik behera guztiak.

Eskaintza editoriala

Azterketaren bigarren atal honetan, argitaratzaileen emaitza material eta kuantitatiboez jardungo dugu. Hainbat ezaugarri arakatuko ditugu jarraian: titulu kopurua, liburuen egiletza kronologikoa eta linguistikoa. Eta hori guztia ez soilik aurtengo datuekin, 2000tik gaur arteko bilakaerari ere begiratuz baizik. Izan ere, eskaintzaren azterketari buruzko gure ekarpen nagusia, beharbada, emaitza bakoitzari dagokion testuinguru kronologikoa eskaintzea izaten da, informazio soilak, isolaturik, interpretaziorako bide handirik irekitzen ez duelakoan.

2023ko eskaintza editorialaren datu nagusien laburpen txiki batekin ekingo diogu bigarren atal honi. Aurtengo titulu kopurua igo egin da: 2.791 titulu izan dira aurten, 2022an baino 248 gehiago. Horietatik, %65,8 bertsio analogikoan argitaratu dira eta %34,2 digitalean. 2.185 titulu nobedade edo lehen edizio dira (%78,3), aurreko urtean baino 314 gehiago. Berrargitalpenen kopurua, aldiz, jaitsi egin da: 606 titulu (%21,7), 2022an baino 66 gutxiago. Nobedadeen barruan, euskaraz sorturikoak 1.517 izan dira (%69,4); itzulpenak, hortaz, 668 (%30,6).

2.791 titulu

Inoizko liburu kopuru handiena argitaratu da 2023an: 2.791, aurreko urtean baino 248 (%9,8) gehiago. 2008an erdietsitako orain arteko 2.717ko gailurretik gora. Eta ez da ahaztu behar 2022an ere ekoizpena dezente igo zela: 168 (%7,1) titulu gehiago argitaratu ziren 2021ean baino. Bi urteren buruan, 2020arekin alderatuta, 416 titulu gehiago (%17,5) argitaratu dira, alegia.

Baina, dagoeneko badakigunez, igoera hori Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabal argitaletxeen ekoizpenak jan du. Gainera, bi horien 444 tituluko gehikuntzak bi ezaugarri nagusi ditu: liburu horiek guztiak digitalak dira, eta gaiaren aldetik hezkuntzako testuliburuak.

Horrek guztiak esan nahi du paperezko edizioa, liburu analogikoa, jaitsi egin dela kopuru absolutuan: 2022ko 2.002 tituluetatik 2023ko 1.836ra. Datuen irakurketa horrek, zalantzarik gabe, guztiz aldatzen du urteko ekoizpenaren balorazioa. Ez da erraza ondoriorik ateratzea: hurrengo urteko joerak erakutsiko digu gehiago.

Urtea / Liburu mota	Analogikoa	Digitala	Guztira
2010	1.979	303	2.282
2011	2.097	320	2.417
2012	2.031	220	2.251
2013	1.675	208	1.883
2014	1.711	571	2.282
2015	1.918	746	2.664
2016	1.776	499	2.275
2017	1.848	545	2.393
2018	1.906	309	2.215
2019	1.868	492	2.360
2020	1.883	729	2.612
2021	2.012	363	2.375
2022	2.002	541	2.543
2023	1.836	955	2.791

Aurreko laukian, aldiz, ekoizpen osoa bitan banatuta dator, analogikoa eta digitala, biak elkarren arteko alderaketan. Ikus daitekeenez, urteko igoera orokorra digitalari dagokio osorik, iaztik %76,5 igo baita. Analogikoak, aldiz, 166 titulu galdu ditu (%8,3). Bikoiztasun horrek asko erlatibizatzen du urteko ekoizpenaren gorakadari buruz egin dezakegun edozein balorazio.

Bai zifra nagusi horietan, bai ondoren aztertuko ditugun azpiataletan, ikuspegi diakronikoa beti dago presente, bi modutan garatua: eboluzioaren lerroa eta eboluzioaren indizea. Eboluzioaren lerroa 2000ko erreferentziatik abiatzen da, liburugintzaren jokamoldea urte horrekiko konparatuz. Eboluzioaren indizean, aldiz, erreferentzia puntua laburra da, aurreko urtea, alegia: urte arteko gorabeherak erakusten ditu, ekoizpenak aurreko urtearekiko gora edo behera zenbat egin duen.

Tituluen eboluzioa

Tituluen eboluzioa aztertzerakoan, liburu mota guztiak hartzen dira aintzat: nobedadeak, berrargitalpenak, euskaraz sorturikoak, itzulpenak. Eta bi erreferentzia punturen arabera aztertuko dugu eboluzio hori: bata, 2000. urtea; bestea, aurreko urtea, 2023. Beraz, ikuspegi luzea eta laburra, biak dira errealitatearen ispilu.

Eboluzioaren lerroak erakusten duenez, 2000. urtean baino 58 puntu gorago dago 2023ko titulu kopurua. Eboluzioaren indizeak, aldiz, aurreko urtearekiko hamar puntuko igoera adierazten du.

Nobedadeak eta berrargitalpenak

Urtea	Nobedadea	Berrargitalpena
2000	65,8	34,2
2001	71,6	28,4
2002	70,4	29,6
2003	71,4	28,6
2004	73,7	26,3
2005	70,9	29,1
2006	67,5	32,5
2007	69,5	30,5
2008	69,3	30,7
2009	69,9	30,1
2010	70,7	29,3
2011	71,5	28,5
2012	68,0	32,0
2013	67,9	32,1
2014	73,4	26,6
2015	80,7	19,3
2016	74,8	25,2
2017	74,2	25,8
2018	70,7	29,3
2019	74,8	25,2
2020	73,3	26,7
2021	70,5	29,5
2022	73,6	26,4
2023	78,3	21,7
Batez beste	69,0	26,8

Euskal liburugintza nobedadeetan oinarritzen da batez ere. Horien arabera hazten edo murrizten da. Horixe da gure joera, urtez urte, hamarkadaz hamarkada. 2023an ere lehen edizioak ekoizpen osoaren hiru laurden inguru hartu du: %78,3. 2022an baino 4,7 puntu gehiago izan dira, eta 2021ean baino 7,8 puntu gehiago. Igoera handia, bi urtetan. Mende honetako bigarren proportzio handiena lortu du nobedadeak aurten, 2015eko gailurraren ondoren.

Berrargitalpena beste laurdena betetzera ere ez da iritsi 2023an (%21,7). Leku apalegia hartzen du edizioan. Poztuko ginateke haziko balitz, liburugintza merkatu berrietara hedatzen dela esan nahiko bailuke. Beti pentsatu izan dugu berrargitalpenak indar handiagoa beharko lukeela, ahulezia hori euskal liburugintzaren izaera diglosikoaren sintometako bat delakoan baikaude.

Nobedadeak

Nobedadeen eboluzio lerroa

2000. urtea erreferentziatzat hartuta, aurtengo nobedadeen produkzio maila 88,2 puntu gorago dago: mende honetako altuena da kopuru absolutuan, orain arteko 2015eko gailurretik pittin bat gora.

Nobedadeen eboluzioaren indizea

2022an bezala, nobedadeen kopuru absolutuak gora egin du 2023an ere, 16,8 puntu igoz. Urteko gorakada orokorraren neurrian doala esan genezake.

Nobedadeen jatorrizko eta itzulitako liburuak

Urtea	Jatorrizkoa	Itzulpena
2000	72,4	27,6
2001	70,5	29,5
2002	65,5	34,5
2003	66,8	33,2
2004	71,6	28,4
2005	72,1	27,9
2006	65,9	34,1
2007	64,6	35,4
2008	61,0	39,0
2009	71,9	28,1
2010	65,9	34,1
2011	68,9	31,1
2012	62,9	37,1
2013	58,6	41,4
2014	66,5	33,5
2015	67,7	32,3
2016	61,8	38,2
2017	60,6	39,4
2018	56,0	44,0
2019	63,8	36,2
2020	66,1	33,9
2021	56,3	43,7
2022	65,8	34,2
2023	69,4	30,6
Batez beste	62,5	33,3

2022ko jatorrizko liburuaren neurria %70 ingurura itzuli da, azken hogei urteetako batezbestekotik gora, alegia. 2021eko jaitsiera nabarmenaren ondoren, aurten ere bigarren urtez gora egin du, beraz, bi hereneko mugatik gora. Itzulpena herenetik behera geratu da, azken urte askotan ez bezala.

Jatorrizkoa

Jatorrizko liburuaren eboluzio lerroa

Jatorrizko liburuaren eboluzioaren lerro hautsiak etena izan du azken bi urteetan, goranzko joera nabarmenarekin: aurtengo datua 2018 eta 2021ekoarekin alderatu besterik ez dago horretaz ohartzeko. Jatorrizko liburuan ere, horrenbestez, mendeko daturik altuena erdietsi da 2023an, 2015eko orain arteko gailurretik gora hor ere.

Jatorrizko liburuaren eboluzioaren indizea

2021eko jaitsiera bortitzak (%25,5) ifrentzua izan zuen 2022an, %30,6ko igoerarekin. 2023an goranzko joera hori errepikatu da, beste 23,1 puntu igoz. Horrenbestez, azken bost urteetatik lautan gorakada esanguratsuak ezagutu ditu jatorrizko liburuak.

Itzulitakoa

Itzulitako liburuaren eboluzio-lerroa

Itzulitako liburuak gora egin du kopuru absolutuan, 639etik 668ra; baina igoera horrek indar handirik izan ez duenez, jatorrizkoarekin proportzioan galtzen atera da, haren gorakada ez baitu orekatu. Horregatik, 3,6 puntu galdu ditu ehunekoan, ekoizpen osoaren herenetik behera. Mende honetako batezbestekotik behera, hain zuzen ere.

Itzulitako liburuaren eboluzioaren indizea

2022tik %4,5 igo da itzulitako liburua kopuru absolutuan. Baina, ikusi dugunez, horrek ez dio lagundu posizio orokorrari eusten.

Berrargitalpenak

Berrargitalpenaren eboluzio-lerroa

Txanponaren beste aldea da berrargitalpenena, nobedadeen atzeko aldea. Eta halaxe izan da aurten ere: nobedadea goitik eta berrargitalpena behetik. 2022an baino 66 berrargitalpen gutxiago egon dira: 672tik 606ra jaitsi da kopurua (%9,8ko jaitsieraz ari gara). Eta aurreko urteetan ere beste munduko igoerarik izan ez duenez, egoera paradoxiko xamar honetara iritsi gara: 2023ko kopuruak mende hasierako 2000. urteko kopurua errepikatzen du ia, puntu erdi gora bakarrik. 2000ko 1.764 tituluetatik 2023ko 2.791 tituluetara pasatu garela kontuan hartuta, dena esanda dagoela uste dugu.

Berrargitalpenaren eboluzioaren indizea

Azken bi urteetan behera egin du berrargitalpenak, 9,8 puntu 2023an. 2000. urtean 603 izan ziren, 2014an ere 606. Urte hauetan guztietan beste guztiak mugitu eta igo dira, berrargitalpenak izan ezik.

Berrargitalpenaren mailaketa

Beraz, lehen argitaraldiak 2.185 titulu bildu ditu (%78,3), eta berrargitalpenak %21,7 izan dira, 606 titulu. Orain landuko dugun mailaketak errealitate interesgarria jartzen digu begien aurrean: hau da, 606 titulu horiek nola banatzen diren argitaraldi maila bakoitzean. Berrargitalpen gehienak, jakina, lehenengotik bigarrenera izaten dira, 192 titulu, baina zorionez badira hamar argitaraldi edo gehiago izan dituzten liburuak ere, 81: hala ere, 2022an 112 izan ziren, aurten baino 31 gehiago. Aurtengo gailurra azken urteetako bera da: Jon Arretxeren Ostegunak, 2023an, 53. edizio mailara iritsi da.

Bigarren argitaraldia………………………….. 192

Hirugarren argitaraldia………………………. 129

Laugarren argitaraldia………………………… 72

Bosgarren argitaraldia………………………… 45

Seigarren argitaraldia…………………………. 26

Zazpigarren argitaraldia…………………….. 31

Zortzigarren argitaraldia……………………. 14

Bederatzigarren argitaraldia……………….. 16

Hamar argitaraldi edo gehiago…………… 81

 

Hamar argitaraldi eta gehiago

10. edizioa

Aintzaneren koadernoa	Martinez, Laida
Espainolak eta euskaldunak	Azurmendi, Joxe
Euskara eta Literatura 1. DBH. Lan-koadernoa 1.1	Aldasoro, Mikele eta beste
Euskara eta Literatura 1. DBH. Lan-koadernoa 1.2	Aldasoro, Mikele eta beste
Ez naiz ni	Jaio, Karmele
Izendegia / Prénoms basquesBidegain, Xarles	Bidegain, Xarles
Matematika 1. DBH. Jarduera fitxak	Askoren artean
Matematika 1. DBH. Lan-koadernoa 1	Aldasoro, Mikele eta beste
Matematika 1. Lehen Hezkuntza (+ CD-ROM)	Pereda, Luis
Matematikako ariketak 1	Goñi, Jesus Mari
Musika 1. Lehen Hezkuntza (+ CD)	Puig, Elisabet eta beste
Musika 1. Lehen Hezkuntza. Koadernoa	Edebé Taldea

11. edizioa

19 kamera	Arretxe, Jon
Amaia Lapitz eta erregina gorriaren hilobia	Agirre, Katixa
Itsasoa etxe barruan	Cano, Harkaitz
Lesterren logika	Cano, Harkaitz
Matematika 2. Lehen Hezkuntza	Pereda, Luis
Matematika 3. Lehen Hezkuntza (+ CD-ROM)	Pereda, Luis
Matematika 4. Lehen Hezkuntza	Pereda, Luis
Morto vivace	Arretxe, Jon
Musika 4. Lehen Hezkuntza. Koadernoa	Coma, Meritxell
San Ferminetan, Lesakan	Andueza, John

12. edizioa

33 ezkil	Gorrotxategi, Miren
Eskularru beltzak	Osoro, Jasone
Logika jokoak 2	Blanch, Xavier eta beste
Nola dastatu ilargia?	Grejniec, Michael
Oinarrizko hiztegia. Euskara-gaztelania / Castellano-euskara	Sarasola, Ibon eta beste
Oporretako koadernoa 4 (LH). Erantzunekin	Amiano, Agustin eta beste
Piztiaren begiak	Ladron Arana, Alberto
Seximenduz, sentimenduz, nahasmenduz. Zer arraio egin behar da hemen ligatzeko?	Morillo, Fernando

13. edizioa

Aitaren etxea	Jaio, Karmele
Fisika eta Kimika 3. DBH	Edebé Taldea
Galtzerdi suizida	Landa, Mariasun
Irakurketa eta idazketa koadernoa 8	Imaz Ugalde, Lourdes
Kaixo! Manual de conversación castellano-euskara	Knörr, Garikoitz
Musika 2. Lehen Hezkuntza. Koadernoa	Edebe Taldea
Oporretako koadernoa 1 (LH). Erantzunekin	Imaz, Lourdes eta beste
Oporretako koadernoa 2 (LH). Erantzunekin	Imaz, Lourdes eta beste
Oporretako koadernoa 3 (LH). Erantzunekin	Amiano, Agustin eta beste

14. edizioa

Akapela. Chants basques	Uhaina Elkartea
Bilbao-New York-Bilbao	Uribe, Kirmen
Bostak ihesi	Blyton, Enid
Eta ni zer?	Morillo, Fernando
Euskara 6. Lehen Hezkuntza. Lan-koadernoa 12 (Txanela)	Barrena, Saionara eta beste
Fisika 2. Batxilergoa	Armero, Juan eta beste
Fisika eta Kimika 1. Batxilergoa	Edebé Taldea
Ikastetxe sorginduko misterioa	Cabal, Ulises
Irakurketa eta idazketa koadernoa 2	Imaz, Lourdes
Jolas egiteko ipuinak	Rodari, Gianni
Musika 3. Lehen Hezkuntza. Koadernoa	Coma, Meritxell

15. edizioa

Fisika 2. Batxilergoa	Armero, Juan eta beste
Heriotza zuriz jantzita	Mintegi, Migel Anjel
Ingelesen hilerria	Mendiola, Jose Maria
Musika 3. Lehen Hezkuntza. Koadernoa	Coma, Meritxell
Nire amak ez dauka erremediorik	Mendizabal, Antxiñe
Xake Mate	Ladron Arana, Alberto

16. edizioa

Fisika 2. Batxilergoa	Armero, Juan eta beste
Kimika II. Batxilergoa	Edebé Taldea

17. edizioa

Alaba	Garate, Gotzon
Bostak berriro Kirrin uhartean	Blyton, Enid
Leturiaren egunkari ezkutua	Txillardegi
Palestina, zure mina	Bilbao, Begoña

18. edizioa

Musika 4. Lehen Hezkuntza. Lan-koadernoa 4 (Txanela)

Aizarna, Kontxi eta beste

19. edizioa

Ezekiel nora ezean	Jaio, Karmele
Gerrateko ogia	Ellis, Deborah
Gloria Mundi	Morillo, Fernando
Miñan	Arzallus, Amets eta beste

20. edizioa

Ahaztuen mendekua	Ladron Arana, Alberto
Musika 2. Lehen Hezkuntza. Lan-koadernoa 2 (Txanela)	Aizarna, Kontxi eta beste
Musika 3. Lehen Hezkuntza. Lan-koadernoa 3 (Txanela)	Aizarna, Kontxi eta beste

21. edizioa

Aulki-jokoa

Alberdi, Uxue

22. edizioa

Elhuyar hiztegi txikia. Euskara-gaztelania / Castellano-vasco	Elhuyar Hizkuntza eta Teknologia
Musika 1. Lehen Hezkuntza. Lan-koadernoa 1 (Txanela)	Xirula Mirula Elkartea

26. edizioa

Urtebete itsasargian	Meabe, Miren Agur
Zigarrotxoa ahoz aho	Kazabon, Antton

31. edizioa

SPrako tranbia	Elorriaga, Unai
SPrako tranbia	Elorriaga, Unai

32. edizioa

Arotzaren eskuak	Ladron Arana, Alberto
SPrako tranbia	Elorriaga, Unai

33. edizioa

Arotzaren eskuak

Ladron Arana, Alberto

53. edizioa

Ostegunak

Arretxe, Jon

 

Urte bereko berrargitalpenak

1/2 edizioak

Alaska	Suarez, Castillo
Aniztasun afektibo-sexuala eta genero-aniztasuna berdintasunerako orientazioan txertatzeko eskuliburua. Heziketa-esperientzia bat irakasleen prestakuntzan / Manual para la inserción de la diversidad afectivo-sexual y de género en la orientación en igualdad. Una experiencia educativa en la formación del profesorado	Del Frago, Rakel eta beste
Bat eta bakarra	Pujol, Romain
Belarriko kilkerra	Alberdi, Uxue
Bichta éder	Bidegain, Eneko
Biologia 2. Batxilergoa	Clemente, Silvia eta beste
Biologia eta Geologia 4. DBH	Clemente, Silvia eta beste
Cayo Hueso	Amantegi, Oihane
Erronka 3-3. Lehen Hezkuntza [3. Hau bai nahaste-borrastea]	Askoren artean
Erronka 3-4. Lehen Hezkuntza [4. Gauza kuriosoa osasunarena]	Askoren artean
Erronka 3-5. Lehen Hezkuntza [5. Ura, ezinbestekoa]	Askoren artean
Euskadiko enpleguaren liburu zuria. Izango garen gizartearentzako erronkak eta proposamenak	Iseak Fundazioa
Euskara 2. DBH	Fontecilla, Gontzal eta beste
Euskara eta Literatura II. Batxilergoa	Irazabal, Joseba eta beste
Euskara eta Literatura II. Batxilergoa. Gidaliburua	Edebé Taldea
Geografia eta Historia 2. DBH	Burgos, Manuel eta beste
Harry Potter eta Azkabango presoa [Azal biguna]	Rowling, Joanne K.
Harry Potter eta sekretuen ganbera [Azal biguna]	Rowling, Joanne K.
Harry Potter eta sorgin-harria [Azal biguna]	Rowling, Joanne K.
Hausnarrean. Ardiek egin naute artzain	Blanco, Josebe
Irunberri, 1990. Arroilaren negarra	Aristi, Pako
Juana	Artano, Jon
Lidiaren betaurrekoak	Arana, Aitor
Londonen galduta	Gallastegi, Lur
Mariano Ferrer, el periodismo reflexivo. Kazetaritza eta konpromisoa	Ormazabal, Sabino eta beste
Matematika 2. DBH	Colera, José eta beste
Matematika B 4. DBH	Colera, José eta beste
Matematika Gizarte Zientzietara Aplikatuta II. Batxilergoa	Colera, José eta beste
Matematika II. Batxilergoa	Colera, José eta beste
Natur Zientziak 2. DBH	Edebé Taldea
Oso latza izan da	Mendiguren Elizegi, Xabier
Sumendi bat daukat eta ez dut arnastu nahi	Tirado, Miriam
Zer izango ote da maitasunaren kontu hori, Minimoni?	Bonilla, Rocío
Zure laguna naiz / Soy tu amigo	Torres, Elaia

1/2/3 edizioak

2023-2026 Unibertsitate Sistemaren Plana / Plan del Sistema Universitario 2023-2026	Hezkuntza Saila (EJ)
Euskara 4. Lehen Hezkuntza	Angoitia, Josune eta beste
Euskara 6. Lehen Hezkuntza	Angoitia, Josune eta beste
Euskara eta Literatura 4. DBH	Azkue, Enara eta beste
Matematika 4. Lehen Hezkuntza	Alvarez, Beatriz eta beste

1/2/3/4/5 edizioak

Euskara eta Literatura 2. DBH

Azkue, Enara eta beste

2/3 edizioak

7G udalekuak	Loiola, Nerea
Festa	Osoro, Jasone
Natur Zientzia 1. DBH	Edebé Taldea
Toko-toko zoratu egin da!	Rubio, Itziar

3/4 edizioak

Damutzen ez direnak	Araque, Itxaso
Euskara eta Literatura 1. Batxilergoa	Edebé Taldea

4/5/6 edizioak

Fisika eta Kimika 1. Batxilergoa

Edebé Taldea

5/6 edizioak

Hormak	Iguaran, Oihana
Mandamentu hipermodernoak	Martinez Peña, Iñigo

6/7 edizioak

Munduari itzulia 80 egunetan

Verne, Jules

7/8 edizioak

Etsai gordea

De Pedro, Jokin

8/9 edizioak

Simon, Simon

Sanjuan, Emilio eta beste

14/15 edizioak

Musika 3. Lehen Hezkuntza. Koadernoa

Coma, Meritxell

14/15/16 edizioak

Fisika 2. Batxilergoa

Armero, Juan eta beste

Titulu errepikatuak

2 edizio

7G udalekuak	2/3
Alaska	1/2
Aniztasun afektibo-sexuala eta genero-aniztasuna berdintasunerako orientazioan txertatzeko eskuliburua. Heziketa-esperientzia bat irakasleen prestakuntzan / Manual para la inserción de la diversidad afectivo-sexual y de género en la orientación en igualdad. Una experiencia educativa en la formación del profesorado	1/2
Bat eta bakarra	1/2
Belarriko kilkerra	1/2
Bichta éder	1/2
Biologia 2. Batxilergoa	1/2
Biologia eta Geologia 4. DBH	1/2
Cayo Hueso	1/2
Damutzen ez direnak	3/4
Erronka 3-3. Lehen Hezkuntza [3. Hau bai nahaste-borrastea]	1/2
Erronka 3-4. Lehen Hezkuntza [4. Gauza kuriosoa osasunarena]	1/2
Erronka 3-5. Lehen Hezkuntza [5. Ura, ezinbestekoa]	1/2
Etsai gordea	7/8
Euskadiko enpleguaren liburu zuria. Izango garen gizartearentzako erronkak eta proposamenak	1/2
Euskara 2. DBH	1/2
Euskara eta Literatura 1. Batxilergoa	3/4
Euskara eta Literatura II. Batxilergoa	1/2
Euskara eta Literatura II. Batxilergoa. Gidaliburua	1/2
Festa	2/3
Geografia eta Historia 2. DBH	1/2
Harry Potter eta Azkabango presoa [Azal biguna]	1/2
Harry Potter eta sekretuen ganbera [Azal biguna]	1/2
Harry Potter eta sorgin-harria [Azal biguna]	1/2
Hausnarrean. Ardiek egin naute artzain	1/2
Hormak	5/6
Irunberri, 1990. Arroilaren negarra	1/2
Juana	1/2
Lidiaren betaurrekoak	1/2
Londonen galduta	1/2
Mandamentu hipermodernoak	5/6
Mariano Ferrer, el periodismo reflexivo. Kazetaritza eta konpromisoa	1/2
Matematika 2. DBH	1/2
Matematika B 4. DBH	1/2
Matematika Gizarte Zientzietara Aplikatuta II. Batxilergoa	1/2
Matematika II. Batxilergoa	1/2
Munduari itzulia 80 egunetan	6/7
Musika 3. Lehen Hezkuntza. Koadernoa	14/15
Natur Zientzia 1. DBH	2/3
Natur Zientziak 2. DBH	1/2
Oso latza izan da	1/2
Simon, Simon	8/9
Sumendi bat daukat eta ez dut arnastu nahi	1/2
Toko-toko zoratu egin da!	2/3
Zer izango ote da maitasunaren kontu hori, Minimoni?	1/2
Zure laguna naiz / Soy tu amigo	1/2

3 edizio

2023-2026 Unibertsitate Sistemaren Plana / Plan del Sistema Universitario 2023-2026	1/2/3
Euskara 4. Lehen Hezkuntza	1/2/3
Euskara 6. Lehen Hezkuntza	1/2/3
Euskara eta Literatura 4. DBH	1/2/3
Fisika 2. Batxilergoa	14/15/16
Fisika eta Kimika 1. Batxilergoa	4/5/6
Matematika 4. Lehen Hezkuntza	1/2/3

5 edizio

Euskara eta Literatura 2. DBH

1/2/3/4/5

Ekoizpen tematikoa

Argitaletxeen jardunaren emaitza aztertu ondoren, ekoizpen tematikoan edo edizioaren muinean gaude. Izan ere, bibliografoaren ikuspegitik harago, ekoizpenaren zenbatekoa bera baino gehiago interesatu izan zaigu beti ikuspuntu soziologikoa: euskaraz zer argitaratzen den, eta argitaratzen den hori non eta nola txertatzen den euskal kulturan.

Urteroko ekoizpena, beraz, gaika sailkatu ohi dugu, nazioartean erabili ohi diren ereduen arabera. Eta sailkaturiko eremu bakoitzean ikuspegi ebolutiboa aplikatzen dugu, bost urteko erreferentzia bederen eduki dezagun.

Hona hemen zortzi gai sailak:

1. Hezkuntza eta irakaskuntzako liburuak.
2. Haur eta gazteentzako liburuak.
3. Giza eta gizarte zientzietako liburuak.
4. Helduen literatura.
5. Zientzia eta teknika alorreko liburuak.
6. Aisiako liburuak.
7. Erlijio liburuak.
8. Orotarikoak.

Zortzi arlo horietatik, lehenengo seiak bakarrik aztertu ohi ditugu, urterik urte ekoizpen osoaren %99 inguru biltzen baitute. 2023an ere halaxe izan da: %99,1.

Aurtengo emaitzaren ezaugarri esanguratsuenak aipatzearren, esan dezagun arloen hurrenkera kanonikoari erantzun diola: hezkuntza eta irakaskuntza liburuak ia beti izan ohi duen lehen lekuari eutsi dio ekoizpen orokorrean, igoera azpimarragarriarekin, gainera, aspaldiko urte askotako ehuneko altuena erdiesteraino (1.286, %46,1), haur eta gazteentzako liburuaren aurretik eta ia hura bikoiztuz (647, %23,2). Ikusten denez, aurtengoan ere nabarmena da haur eta gazteei zuzendutako liburuaren produkzioa, ekoizpen osoaren bi herenetik gorakoa (%69,3), kontuan hartu behar baita bai hezkuntza eta irakaskuntzako liburua eta bai haur eta gazteentzakoa adin tarte berera zuzentzen direla.

Bi multzo horiek kenduta, gainerakoen itzala arinegia da aurten ere: hurrengoa giza eta gizarte zientzietako liburua da (364, %13), eta ondoren geratu da helduen literatura (257, %9,2). Askoz atzerago datoz aisia liburua (134, %4,8) eta zientzia eta teknikari buruzkoa (79, %2,8).

Atalez ataleko datuak aurkeztu eta aztertu aurretik, ikus ditzagun osotasunean. Hurrengo bi grafikoek eta taulak, bakoitzak bere modura, errealitate bera erakusten digute: urteko ekoizpen osoa balio absolututan eta erlatibotan. Taulan beste erreferente bat sartu ohi dugu, 2000. urtea, mende honetako lehen urtearekiko zertan gauden adieraztearren, zerk egin duen gora eta zerk behera.

Gai multzoa	Zenbaki absolutuak	%	2023/2000
Hezkuntza/Irakaskuntza	1.286	46,1	+109,1
Haur eta gazteentzako liburuak	647	23,2	+71,2
Giza eta gizarte zientziak	364	13,0	+23,0
Helduen literatura	257	9,2	–12,3
Aisia	134	4,8	+185,1
Zientzia/Teknika	79	2,8	–20,2
Besterik	24	0,9	–33,3

Ekoizpen tematiko sailkatura igaro aurretik, ohar bat: gai sail bakoitzean, informazioz betetako taula bat ageri da. Gaiari dagokion laburpen osoa biltzea du xede: azken bost urteotako eboluzioa kontzeptu guztietan, hala nola tituluetan, ekoizpen osoarekiko ehunekoan, urtetik urterako eboluzio alderatuan, itzulpenaren eta berrargitalpenaren urte bakoitzeko pisuan, urteko orrialde kopuru orokorrean eta liburu bakoitzaren batez besteko orrialde kopuruan.

Hezkuntza eta irakaskuntza: 1.286 titulu

	2019	2020	2021	2022	2023
Hezkuntza/Irakaskuntza	850	1.109	591	907	1.286
Ekoizpenaren %	36,0	42,5	24,9	35,7	46,1
Urtetik urtera %	26,7	30,5	–46,7	53,5	41,8
Itzulpenen % (1. edizioan)	21,9	25,3	39,8	16,7	20,5
Berrargitalpenen %	30,9	27,4	48,6	32,9	21,9
Orrialde kopurua	79.208	78.209	66.074	94.440	88.947
Orrialde kopurua liburuko	93,2	70,5	118,8	104,1	69,2

Liburu mota honek 2022an berreskuratutako lehen postuari eutsi dio, eta ez nolanahi, gainera: titulu kopuruan izugarri hazi da, 1.286 aleraino (2022an baino 379 gehiago), eta ekoizpen osoaren %46,1 biltzera heldu da. Gogoan har dezagun 2021ean %24,9an geratu zela, 591 titulurekin: alegia, bi urtean kopuru absolutua bikoiztu du (ia baita ehunekoa ere). Hitz bakarrean esanda: urteko ekoizpen orokorrak izan duen gorakada (248 titulu gehiago) baino hazkuntza handiagoa izan du liburu mota honek. Ondorioa, ezin argiagoa: gainerako liburu mota ia guztien kopuruak jaitsi egin dira 2022tik.

2022tik 2023rako alde hori, dena den, erraz identifikatzeko modukoa da: izan ere, Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabal argitaletxeek bien artean bakarrik eragin dute gorakada hori, bion artean 444 titulu gehiago argitaratuz (291 eta 153 gehiago, hurrenez hurren). Beste argitaletxeak, gorabeherak gorabehera, iazko kopuruen logikaren barruan mantendu dira.

Irabazi guztiak liburu digitalean izan dira, gainera: Santillana-Zubia eta Edelvives-Ibaizabalek bien artean 437 gehiago argitaratu dituzte (292 eta 145 gehiago, hurrenez hurren), liburu mota honen urteko gorakada osotik gora, hain zuzen.

Urteko hezkuntza eta irakaskuntzako liburua ez ezik liburugintzaren ekoizpen osoa guztiz markatu duen datuaz ari gara, beraz: bi argitaletxe horien jardunbideak urtearen irudi osoa baldintzatu eta desorekatu du.

Itzulpenaren pisua %20,5era igo da, 2021eko datutik oso urrun hala ere. Kopuru horrek izango du zerikusirik argitaletxe batzuetan itzulia edo birmoldatua izan dena nobedade modura aurkezteko egiten den ahaleginarekin.

Liburu mota honen berrargitalpen maila %21,9ra amildu da. Baina, sarritan diogun bezala, beren jarduna testuliburuetan zentratzen duten argitaletxe batzuek dituzten berrargitalpen kopuru hain baxuak susmagarriak iruditzen zaizkigu.

Irakaskuntzaren eboluzio lerroa

Eboluzioaren lerroak argi erakusten du liburu mota honek mende honetako gailurra jo duela 2023an: 2000koa baino 109 puntu gorago. Oso azpian geratu da duela bi urteko hondoratzea.

Irakaskuntzaren eboluzioaren indizea

Bigarren urtez jarraian igoera bortitzak izan ondoren, eta, ikusi dugunez, aurtengoak dituen ezaugarri espezifikoengatik, hurrengo urtera arte itxaron beharko dugu joera berraztertu eta balorazio esanguratsuren bat egiteko. Aurtengo ekoizpenak asko zaildu digu zentzuzko ezer esatea.

Barne sailkapena

Barne sailkapenean, argi ikusten da aurten ere LH eta DBHko testuliburuak direla, beti bezala, sail hornituenak, eta hurrenkera horretan gainera. Bien artean %90etik gora batu dute, aurreko urteetako %80 ingurutik goraxeago.

Hurrengo taulan, bien balioak sei urteko perspektiban bildu ditugu.

Urtea	LH	DBH
2018	44,1	28,5
2019	71,6	14,5
2020	51,6	30,7
2021	49,4	31,5
2022	47,0	36,4
2023	51,5	41,8

Ikuspegi diakroniko horretatik, LHko zein DBHko liburuak, biek egin dute gora. DBHkoak azken sei urteetako proportzio altuena erdietsi du, lehenago urteren batean gorago ibili bada ere (2016an, hain zuzen).

Haur eta gazteentzako argitalpenak: 718 titulu

	2019	2020	2021	2022	2023
Haur/Gazte	633	669	811	716	647
Ekoizpenaren %	26,8	25,6	34,1	28,2	23,2
Urtetik urtera %	–15,5	5,7	21,2	–11,7	–9,6
Itzulpenen % (1. edizioan)	66,3	62,8	64,8	59,3	57,6
Berrargitalpenen %	35,4	39,3	32,7	32,1	31,8
Orrialde kopurua	45.784	44.627	47.689	44.000	42.296
Orrialde kopurua liburuko	72,3	66,7	58,8	61,5	65,4

Haur eta gazteentzako liburua ohikoa zaion bigarren lekuan dator. 2021eko urte indartsuaren ondoren, hurrengo bietan aurreko kopuru absolutuetara itzuli da. Jakina, liburugintzaren kopuru orokorra igo egin denez, ehunekoan eragin dio liburu mota honi, %23,2raino jaitsiz, azken hamarkadako baliorik baxueneraino, hain zuzen ere.

Aurreko urteetan bezala, sail honetako ia liburu guztiak analogikoan argitaratu dira (592 titulu, %91,5), eta 52 bakarrik digitalean (%8,5).

Liburu mota honetan, itzulpenaren pisua beti izan da oso handia. 2023an ere halaxe da, %57,6; aurreko urteetan goraxeago ibili da, hala ere.

Berrargitalpenak ere garrantzi handia du (%31,8), baina atal horretan ere beherago ibili da aurreko urteetan baino. Liburu mota honen izaera eta helmuga kontuan izanda, desiragarria izango litzateke aurrerantzean berriro goranzko joerari heltzea.

Haur eta gazte liburuaren eboluzio-lerroa

Eboluzioaren lerroak erakusten duenez, bigarren urtez jarraian jaitsi da maila, duela bi urte lortutako mende honetako gailurretik behera. Azken hamabost urteotako neurrietan dabil, dena den, beldurtzeko beherakadarik gabe.

Haur eta gazte liburuaren eboluzioaren indizea

Eboluzioaren indizeak 2022ko kopuruarekiko ia hamar puntuko beherakada islatzen du. Bi urteko gorakadari beste bi urteko atzerakadak segitu dio: hurrengo urteko emaitzak argiago esango digu balantzak norantz egiten duen.

Giza eta gizarte zientziak: 350 titulu

	2019	2020	2021	2022	2023
Giza/Gizarte	351	334	355	324	364
Ekoizpenaren %	14,9	12,8	14,9	12,7	13,0
Urtetik urtera %	18,2	–4,8	6,3	–8,7	12,3
Itzulpenen % (1. edizioan)	30,8	25,6	33,0	31,9	25,6
Berrargitalpenen %	6,6	6,0	7,0	8,0	6,6
Orrialde kopurua	61.697	51.831	64.874	53.004	59.918
Orrialde kopurua liburuko	175,8	155,2	182,7	163,6	164,6

Liburu mota honek ohikoa zaion lekua berreskuratu du sailkapenean: hirugarren dator, helduen literaturari aurrea hartuz.

Alor honetako sail guztietarako 364 titulu argitaratu dira: aurreko urtean baino 40 titulu gehiago, baina ekoizpen orokorrean 2022ko ehunekotik gora egin gabe.

Analogikoaren zein digitalaren kopuruak ez dira askorik aldatu: zehazki, liburu analogikoa %83,8 da (305 titulu), eta digitala, %16,2 (59). Alegia, digitalak ez du garrantzi handirik liburu sail honetan.

Itzulpenaren pisua sei puntu jaitsi da, %31,9tik %25,6ra, 2020ko proportzioa bete-betean errepikatuz.

Sail honek esparru handia hartzen du bere baitan, filosofiatik hasi eta geografia edo historiaraino, soziologia, etnologia edo hizkuntzalaritzatik barrena. Mundu oso bat. Baina ekoizpena ez da inoiz lehertzen, urtea joan eta urtea etorri 300 titulutik oso gora egin ezinik. Eta, jakina, berrargitalpena ere beti bezala dabil, ia indarrik gabe: 2019an %6,6 izan da, aurreko bi urteetan baino apalagoa.

Liburu mota honek ez du lur hartzen, ez errorik sakontzen. Diagnosia, urterokoa: gure diglosia kulturalaren adierazle baten aurrean gaude.

Giza eta gizarte liburuaren eboluzio lerroa

2008an lortutako gailurretik guztiz aparte, 2014ko kopurura hurbildu da aurten, azken zortzi urteetako neurriak gutxigatik gaindituz. Lehen esan dugun bezala, lehertu gabe, kultur ekosistema osasuntsuago batek eskatuko lukeen neurritik oso urrun, gure ustez.

Giza eta gizarte liburuaren eboluzioaren indizea

2022tik 12,3 puntu gora egin duen arren, hala eta guztiz ere, giza eta gizarte zientzietako liburuak ezin izan du ekoizpen osoaren %13tik gora egin. Oso xume, xumeegi.

Barne sailkapena

Filosofia. Psikologia……………………………….. 4,4

Soziologia. Estatistika. Politika. Ekonomia… 21,7

Zuzenbidea. Administrazioa…………………….. 12,9

Etnologia. Etnografia………………………………. 3,3

Artea. Hirigintza…………………………………….. 23,9

Filologia. Hizkuntzalaritza……………………….. 14,6

Geografia. Historia………………………………….. 19,2

Liburu mota honetako azpiatalen proportzioak ez dira modu aipagarrian aldatu azken urteotan. Argi daukaguna da gai guztiek beharko luketela pisu handiagoa izan, liburugintza osasuntsuagoa izango bagenu. Baina horrelakoxea da gure kulturaren eta liburugintzaren argazkia.

Helduen literatura: 257 titulu

	2019	2020	2021	2022	2023
Helduen literatura	317	305	338	349	257
Ekoizpenaren %	13,4	11,7	14,2	13,7	9,2
Urtetik urtera %	0,0	–3,8	10,8	3,3	–26,4
Itzulpenen % (1. edizioan)	31,1	20,9	24,9	26,2	25,4
Berrargitalpenen %	23,0	30,8	31,1	26,6	28,0
Orrialde kopurua	40.241	48.353	55.224	54.925	38.938
Orrialde kopurua liburuko	126,9	158,5	163,4	157,4	151,5

Helduen literaturak, kopuru absolutuan, beherakada esanguratsua izan du: 2022an baino 92 titulu gutxiago, %26,4 behera. Jakina, ekoizpen osoarekiko ehunekoan ere isla izan du beherakada horrek: 4,5 puntu jaitsi da, azken hamarkadako proportziorik txikiena erdietsiz.

210 titulu argitaratu dira analogikoan (%81,7), 2022an baino 85 gutxiago: hots, liburu mota honen beherakada ia osoa paperezko ekoizpenak jan du. Digitala ere jaitsi da, baina ez hainbeste: 47 titulu kaleratu dira (%18,3), 2023an baino hamar gutxiago. Proportzioak digitalaren alde egin du, paperezkoan beherakada nabarmena izan delako.

Nobedadeen artean, itzulitakoak diren literatur liburuak %25,4 izan dira, aurreko bi urteetako neurri bertsuan, ehunekoari dagokionez.

Berrargitalpenaren neurriak igoera txiki bat izan du, baina aldaketa esanguratsurik gabe, laurdenetik pittin bat gora (%28, 72 titulu). Ez da, gure ustez, albisterik onena, berrargitalpenak gehitzea beti iruditu izan baitzaigu ekoizpen eta kontsumo osasuntsuagoaren adierazle.

Literaturaren eboluzio lerroa

Kopuru absolutuan, mende osoko balio kaskarrenetakoa errepikatu du, 2002, 2004 eta 2013ko balioen parean.

Literaturaren eboluzioaren indizea

Eboluzioaren indizeak argi erakusten du beherakadaren neurria, ez baita hamarkada osoan urte batetik besterako halako aldaketarik sumatu, ez gora ez behera. Joera berri baten aurrean ote gaude? Urte bakarreko sukarra izan ote da? Ea hurrengo urteak zer ematen duen.

Generoka

Generoari begira, ez da aldaketa handirik sumatzen urteroko banaketarekiko: aurten ere narratibaren nagusitasuna nabarmendu behar da (%59,6), gainerako generoetatik urrun. Olerkiak, bere aldetik, 2022ko proportzioa errepikatu du.

Aisia liburuak: 134 titulu

	2019	2020	2021	2022	2023
Aisia	96	104	130	149	134
Ekoizpenaren %	4,1	4,0	5,5	5,9	4,8
Urtetik urtera %	–2,0	8,3	25,0	14,6	–10,1
Itzulpenen % (1. edizioan)	46,1	57,1	57,6	59,2	54,3
Berrargitalpenen %	7,3	12,5	9,2	12,8	13,4
Orrialde kopurua	10.774	10.940	13.131	15.164	14.644
Orrialde kopurua liburuko	112,2	105,2	101,0	101,8	109,3

Musika……………………………………………… 9,0

Argazkia……………………………………………. 9,7

Jolasa. Jokoa. Kirola……………………………. 3,7

Ikuskizunak (antzerkia, zinema…)…………… 15,7

Kiosko literatura………………………………….. 61,9

Aisiako liburua 2022ko 149 tituluetatik aurtengo 134etara jaitsi da. Ekoizpen orokorrean ere puntu bateko beherakada izan du. Gorabehera nabarmenak izan ez arren, liburu mota honek gizarte modernoan duen garrantzia ezagututa, ederra litzateke goranzko joera jarraitua izango balu, pixkanaka kontsumo diglosikoari ihes egin diezaiogun.

Aisia liburuaren eboluzio lerroa

Mende hasieratik hona, beste edozein liburu motak izandakoa baino askoz ere igoera handiagoa izan du aisia liburuak. Baina hiru urtez jarraian gorantz egin ondoren, jaitsiera izan du, duela bi urteko kopurura itzuliz. Poztuko ginateke hurrengo urtean berriro gorantz begira jarriko balitz.

Zientzia eta teknika: 79 titulu

	2019	2020	2021	2022	2023
Zientzia/Teknika	88	69	113	80	79
Ekoizpenaren %	3,7	2,6	4,8	3,1	2,8
Urtetik urtera %	41,9	–21,6	63,8	–29,2	–1,3
Itzulpenen % (1. edizioan)	19,0	11,8	13,8	12,0	10,7
Berrargitalpenen %	4,5	1,4	3,5	6,3	5,1
Orrialde kopurua	10.257	6.983	10.761	6.659	9.112
Orrialde kopurua liburuko	116,6	101,2	95,2	83,2	115,3

Zientzia zehatzak. Natur zientziak………….. 30,4

Medikuntza……………………………………….. 34,2

Ingeniaritza. Teknologia………………………. 12,6

Zientzia eta teknika aplikatuak. Industria…. 22,8

Zientzia eta teknika alorreko liburuak 2022ko emaitza kaskarra errepikatu du 2023an ere: harrigarriki, mende hasierako neurritik 20 puntu behera dabil. Nola uler liteke mende honetako lehen hamarkadako urte guztietan 2023an baino zientzia eta teknikako liburu gehiago ekoiztea? Galdera erretorikoa da, noski: euskal liburugintzaren eta euskalgintzaren beraren ahuleziaren beste adibide baten aurrean gaude.

Zientzia eta teknikaren eboluzio lerroa

Eboluzioaren lerroak edozein hitzek baino askoz hobeto erakusten du liburu mota honen egoera kezkagarria. Ikusi beharko da hurrengo urteetan zer gertatzen den.

2023ko liburuak: gai sailkapena

Sailak	Zenb. abs.	%
0. OROTARIKOAK	762	27,3
Zientzia eta kulturaren oinarri orokorrak. Bibliografia. Katalogoak. Bibliotekonomia. Entziklopediak. Kazetaritza. Museoak	32	1,2
Haur eta gazteentzako argitalpenak	730	26,1
1. FILOSOFIA	16	0,6
Metafisika. Ontologia. Estetika. Filosofia sistemak. Psikologia. Logika. Etika	16	0,6
2. ERLIJIOA. TEOLOGIA	11	0,4
Berezko teologia. Biblia. Kristologia. Mariologia. Teologia morala. Liturgia. Pastoral teologia. Eliza. Kristauez besteko erlijioak	11	0,4
3. GIZARTE ZIENTZIAK	1.429	51,2
Soziologia. Estatistika. Demografia. Politika. Ekonomia. Zuzenbidea. Herri administrazioa. Gizarte laguntza. Etnologia	143	5,1
Hezkuntza. Irakaskuntza. Heziketa. Pedagogia	1.286	46,1
5. ZIENTZIA HUTSAK. ZIENTZIA ZEHATZAK ETA NATURALAK	16	0,6
Matematikak. Astronomia. Fisika. Kimika. Geologia. Metereologia. Paleontologia. Biologia. Botanika. Zoologia	16	0,6
6. ZIENTZIA APLIKATUAK. MEDIKUNTZA. TEKNIKA	51	1,8
Medikuntza. Ingeniaritza. Teknika. Nekazaritza. Basogintza. Zooteknia. Etxeko ekonomia. Industria. Zenbait industria eta lanbide. Eraikuntza. Sukaldaritza	51	1,8
7. ARTEA. JOLASAK. KIROLAK	133	4,8
Artea. Estetika. Hirigintza. Arkitektura. Eskultura. Marrazketa. Margogintza. Argazkigintza. Musika	112	4,0
Jostaldiak. Jolas eta jokoak. Kirolak	21	0,8
8. FILOLOGIA. LITERATURA	303	10,8
Hizkuntzalaritza. Filologia	46	1,6
Literatura. Literatur generoak	257	9,2
9. BIOGRAFIA. HISTORIA. GEOGRAFIA	70	2,5
Biografiak	18	0,6
Historia.Geografia	52	1,9
GUZTIRA	2.791	100,0